PROBLEM
Informacje rozpowszechnione są od listopada 2023 przez media katolickie o profilu tradycjonalistycznym, głównie w Stanach Zjednoczonych i Włoszech. Głównym źródłem pogłosek jest artykuł w amerykańskim dwutygodniku “The Remnant”:
Doniesienia są również powtarzane w Polsce, między innymi przez publicystów na kanałach youtube.
Franciszek – według doniesień – miałby zmienić zasady wyboru papieży. Miałby przekazać zadanie radykalnego zrewidowania obowiązujących obecnie zasad zwoływania i odbywania konklawe czołowemu kanoniście, kard. Gianfranco Ghirlandzie. Kilka roboczych spotkań poświęconych rewizji konstytucji Jana Pawła II miałoby się już odbyć w Domu św. Marty. Zmiany w regulaminie konklawe miałyby być rewolucyjne i polegać na:
☛ zarezerwowaniu 25 proc. elektorów papieskich dla nie-kardynałów (duchownych i świeckich)
☛ umożliwieniu również kobietom wybierać papieża
☛ odebraniu kardynałom ponad osiemdziesięcioletnim (którzy są pozbawieni prawa wejścia na konklawe) również możliwości udziału w Kongregacjach Generalnych poprzedzających konklawe.
SPRAWDZAMY
Czy wolno zmieniać regulamin konklawe?
Tak. Wbrew pozorom, regulamin konklawe jest często modyfikowany przez kolejnych papieży. Trudno znaleźć – zwłaszcza w ostatnich wiekach – dwie następujące po sobie elekcje papieskie, które toczyłyby się według identycznych zasad. Wystarczy opisać zmiany dokonane przez ostatnich papieży:
☛ Benedykt XVI włączył możliwość wcześniejszego otwarcia konklawe, jeśli obecni w Rzymie byliby wszyscy kardynałowie, oraz zmienił szczegół z pierwotnej wersji Universi Dominici Gregis, iż wybór między dwoma kardynałami po 34 nieudanych głosowaniach następuje poprzez uzyskanie większości dwóch trzecich, a nie 50 proc + 1, jak proponował Jan Paweł II.
☛ Jan Paweł II dokonał rewizji zasad konklawe w dokumencie Universi Dominici Gregis, określając np. Kaplicę Sykstyńską jako miejsce wyboru papieży.
☛ Paweł VI dokonał fundamentalnej reformy konklawe, mi. in. zwiększając liczbę elektorów do 120, pozbawiając jednocześnie praw wyborczych kardynałów, którzy przekroczyli 80 rok życia.
Każdy papież może zatem dokonać słusznych zmian w regulaminie konklawe, których wymaga sytuacja. Franciszek ma prawo dokonać zarówno drobnych modyfikacji w obowiązującej konstytucji Universi Dominici Gregis, jak i nawet zastąpić ją nowym dokumentem.
Czy zmiany, o których mówią doniesienia, są prawdopodobne?
Nie. Reforma wyborów papieskich z XI wieku ustanowiła kardynałów jedynymi elektorami papieskimi. Kardynałowie w przypadku diecezji rzymskiej byli to duchowni Rzymu mianowani przez papieża na ten urząd. Taką formę wyboru papieża utrwaliło powołanie w XIII wieku instytucji konklawe.
Prawo czynne wyboru ograniczone do samych tylko kardynałów nie jest podyktowane tylko i wyłącznie racjami pragmatycznymi (chodziło o wyeliminowanie przyczyn nadużyć podczas wyborów papieskich), ale i teologicznymi. Kardynałowie to zawsze duchowni diecezji rzymskiej wybierający biskupa Rzymu. Nawet dziś, gdy kardynałowie pochodzą z diecezji całego świata, są włączani poprzez nominację kardynalską w grono duchownych diecezji rzymskiej.
Zmiany, o których mowa w doniesieniach prasowych, są nieprawdopodobne z kilku powodów:
☛ udział nie-kardynałów. Dopuszczenie do udziału w konklawe duchownych (w domyśle: przedstawicieli różnych diecezji, zgromadzeń) nie kardynałów zaprzeczyłoby teologii prymatu św. Piotra. Papież przede wszystkim jest biskupem Rzymu. Wybór papieża to nie wybór światowego lidera Kościoła, do którego można dostosować najlepszą możliwą formę jego wyboru na wzór państw, firm i korporacji. Wybór papieża to w istocie wybór biskupa diecezji Rzymskiej, który – w konsekwencji – jest papieżem. Wybór ten zatem pozostaje zadaniem diecezji rzymskiej, a nie innych diecezji świata.
Od czasu powołania instytucji konklawe tylko raz, w 1417 roku w Konstancji, oprócz kardynałów papieża wybierali przedstawiciele tzw. nacji – byli to jednak zawsze duchowni. Konklawe – wielu historyków odmawia tej nazwy w tym przypadku – w takiej formie podyktowane było koniecznością definitywnego zakończenia tzw. schizmy zachodniej: współistnienia 3 papieży i trzech grup kardynałów. Uczynienie tamtego precedensu zasadą jest niemożliwe, gdyż przeczyłoby teologii prymatu Piotra. Oznaczałoby również likwidację instytucji konklawe.
☛ udział osób świeckich, w tym kobiet. Po reformie kardynalskiej z XI wieku ani razu wśród elektorów papieskich nie było osób świeckich. Udział świeckich był praktykowany w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, gdy biskupa Rzymu (i innych diecezji) wybierano wg zasady dal clero e popolo, to znaczy przez duchowieństwo i lud. Jednak powrót do tej zasady byłby teoretycznie możliwy tylko wtedy, gdybyśmy mówili o świeckich należących do diecezji rzymskiej. Inna sprawa, że wybór dokonywany przez świeckich był zaledwie pierwszą fazą wyboru biskupa Rzymu, kontynuowaną przez właściwy i faktyczny wybór dokonywany przez duchownych. Szybko jednocześnie został zarzucony. Pierwsze tysiąclecie chrześcijaństwa nie wyłoniło utrwalonego sposobu wyboru biskupa Rzymu.
Co na to Stolica Apostolska i papież?
Jednoznaczne dementi jeszcze w listopadzie wystosowało biuro prasowe Stolicy Apostolskiej, jednoznacznie stwierdzając: medialne twierdzenia są nieprawdziwe.
☛ https://stacja7.pl/zwatykanu/watykan-zaprzecza-jakoby-franciszek-zamierzal-zmienic-zasady-konklawe/
Do sprawy również się odniósł rzekomy projektant zmian, kard. Ghirlanda. Stwierdził on, że doniesienia są “całkowicie fałszywe”.
☛ https://fsspx.news/en/news/vatican-cardinal-ghirlanda-denies-rumor-conclave-reform-40479
W ostatnim wywiadzie-rzece z papieżem “Następca” (El Sucesor), książce wydanej w języku hiszpańskim, Franciszek odniósł się do wciąż powtarzających się nieoficjalnych doniesień. Nawiązując do konklawe z 2005 roku, w którym – jak sam utrzymuje – w wyniku “spisku” został “wykorzystany” otrzymując 40 głosów dla niedopuszczenia do wyboru na Stolicę Piotrową kard. Ratzingera, odniósł się również do informacji o planowanych zmianach w konklawe.
– Nie ma nic na rzeczy – poinformował. – Niczego nie zmieniłem, ponieważ sprawa wydaje mi się drugorzędna. Mechanizm działał bardzo dobrze podczas dwóch konklawe, w których brałem udział. (…) Być może miałoby sens zmienić kilka rzeczy. Ale nie wydają mi się one pilne i na razie nie muszę się im poświęcać.
Franciszek nie planuje żadnych fundamentalnych zmian w obecnych zasadach wyboru swojego następcy.
Będą zmiany, ale inne
Być może rzeczywiście trwają prace nad modyfikacją konstytucji apostolskiej Universi Dominici Gregis, dokumentu, który opisuje czas sede vacante, a więc zarówno procedury po śmierci papieża, jego pogrzeb, jak i konklawe dla wyboru następcy, jak i Ordo exsequiarum Romani Pontificis – rytuału pogrzebowego papieży. Zmiany mogą dotyczyć jednak nie zasad wyboru papieży, tylko pochówku. Franciszek bowiem kilka razy wspomniał o zmianie zasad pochówku papieży.
☛ wspomniał, że chce być pochowany w bazylice Santa Maria Maggiore i że jest tam już przygotowane miejsce pod jego grób. Tymczasem oba dokumenty zakładają pogrzeb w Bazylice św. Piotra, zaś Ordo exsequiarum Romani Pontificis – pochówek w Grotach Watykańskich. Spotkałem się z ceremoniarzem, by uprościć papieskie pogrzeby – potwierdził Franciszek. ☛ https://stacja7.pl/ze-swiata/papiez-zdradzil-gdzie-zostanie-pochowany-grob-jest-juz-gotowy/
☛ Zmiany mogą dotyczyć nie tylko miejsca pochówku papieży poza Bazyliką Watykańską, lecz również formy. Uproszczenie – by pogrzeb wyglądał tak, jak “każdego chrześcijanina” – miałoby polegać na rezygnacji z wystawienia zwłok na katafalku, umieszczenia ciała papieża w jednej trumnie. ☛https://tvn24.pl/swiat/papiez-franciszek-wyjawil-jak-bedzie-wygladal-jego-pogrzeb-st7849612
WNIOSEK
Nie, Franciszek nie przewiduje wielkiej reformy starożytnej instytucji konklawe. Wbrew doniesieniom, nie przewiduje włączenia w grono elektorów innych osób poza kardynałami, tym bardziej świeckich i kobiet (byłoby to równoznaczne ze zniesieniem instytucji konklawe). Natomiast papieże mają prawo modyfikować w większym lub mniejszym stopniu zasady wyboru papieży i często to robią. Jednakże z wypowiedzi samego Franciszka wynika, że traktuje on mechanizm konklawe jako dobrze działający.
Z dużą dozą prawdopodobieństwa możemy natomiast spodziewać się zmian w Universi Dominici Gregis i dokumentach określających zasady pochówków papieży.
Copyright © catolico.pl. Wykorzystanie, kopiowanie i powielanie materiału wyłącznie za zgodą Redakcji