Kto jest kim w Kościele? Wikariusz biskupi

CZYM SIĘ ZAJMUJE?

Wikariusz biskupi to duchowny wyznaczony przez biskupa diecezjalnego (patriarchę) dla danego obrządku lub do sprawowania władzy wykonawczej w części diecezji lub w części spraw. Według Kodeksu Kanonicznego wikariuszowi biskupiemu przysługuje taka sama władza, jaka przysługuje wikariuszowi generalnemu, ale jest to władza zastępcza (w momencie, gdy wikariusz generalny z różnych przyczyn nie może pełnić swojej funkcji). Jest to więc osoba, która pomaga biskupowi w zarządzaniu diecezją.

Wikariusz biskupi ma udział we władzy wykonawczej, której zadaniem jest m.in. troska o wprowadzenie w życie przepisów ustawy oraz czuwanie nad przebiegiem tego procesu. Duchowny pełniący tę funkcję może więc wydawać dekrety wykonawcze, które określają stosowanie i zachowanie prawa.

Kompetencje wikariusza biskupiego są określane według trzech kryteriów:
☛ terytorialnego: zakres władzy wikariusza biskupiego może być ograniczony do części diecezji (np. do kilku dekanatów).
☛ personalnego: w tym zakresie kompetencje wikariusza biskupiego ograniczone mogą być do pewnej kategorii wiernych, którzy wchodzą w skład danej diecezji (lub innej jednostki).
☛ rzeczowego: władza biskupa sprowadzona jest w tym kryterium do powierzonych kompetencji. Najczęściej kryterium to powiązane jest z dwoma pozostałymi.

HISTORIA

Urząd wikariusza biskupiego jest wynikiem zmian, jakie w hierarchii Kościoła Katolickiego wywołał Sobór Watykański II (1962–1965). Podczas czterech sesji plenarnych określone zostały m.in. zadania różnych urzędów kościelnych partycypujących w wykonywaniu władzy biskupiej. Wprowadzony został także urząd wikariusza biskupiego, dający możliwość zaspokojenia różnych potrzeb Kościoła, w tym tych związanych z decentralizacją władzy kościelnej.

W 1983 urząd wikariusza biskupiego znalazł się w nowym Kodeksie Praw Kanonicznego. Urząd wikariusza biskupiego ma na celu m.in. rozwiązywanie i eliminowanie napięć, jakie przed Soborem Watykańskim II istniały między autorytetem biskupa diecezjalnego a biskupem pomocniczym. Jego celem jest także zapewnienie skuteczności działań pasterskich.

KTO GO WYBIERA?

Urząd wikariusza biskupiego nie jest urzędem, na który można zostać wybranym, a mianowanym. Funkcję tę powierza wybranemu duchownemu odpowiedni biskup diecezjalny.

KOMU PODLEGA?

Wikariusz biskupi podlega w bezpośredni sposób swojemu zwierzchnikowi, którym jest biskup diecezjalny.

KTO OBECNIE PEŁNI TĘ FUNKCJĘ?

Ze względu na rozbudowaną hierarchię kościelną, liczba wikariuszy biskupich uzależniona jest od liczby diecezji, ich terytorium oraz zmian w urzędach. Listę wikariuszy biskupich można najczęściej znaleźć na stronach internetowych diecezji lub w kuriach właściwych danej diecezji.

CIEKAWOSTKI

☛ Urząd wikariusza biskupiego nie może być łączony z urzędem wikariusza sądowego.

☛ Wikariusz biskupi będący prezbiterem może być usunięty ze swojej funkcji przez biskupa diecezjalnego, który uprzednio mianował go na ten urząd.

☛ Według Kodeksu Prawa Kanonicznego, władza wikariusza biskupiego jest jedyną, której wygaśnięcie po upływie czasu zlecenia zostało przewidziane przez prawo.

☛ Władza wikariusza biskupiego ustaje z przyczyn naturalnych w momencie wakansu stolicy biskupiej (np. śmierci przełożonego). Wówczas „wszystkie akty dokonane przez wikariusza generalnego i wikariusza biskupiego są ważne do momentu otrzymania przez nich pewnej wiadomości o śmierci biskupa diecezjalnego”.

☛ Oprócz kompetencji wynikających z urzędu, wikariusz biskupi może działać na podstawie specjalnego zlecenia udzielonego mu przez biskupa diecezjalnego. Wówczas jest to władza delegowana.

☛ W większości diecezji, dane kontaktowe do wikariuszy biskupich można znaleźć na stronach internetowych diecezji.

☛ Między wikariuszem generalnym a wikariuszem biskupim nie ma zależności służbowej. Koordynacja zadań wikariuszy należy do biskupa diecezjalnego.

Katarzyna Konopka