Gdyby sede vacante rozpoczęło się dziś, prawo wejścia na konklawe i wyboru papieża posiadałoby 130 kardynałów, wśród nich czterech Polaków:
☛ kard. Stanisław Ryłko
☛ kard. Kazimierz Nycz
☛ kard. Konrad Krajewski
☛ kard. Grzegorz Ryś
Słabsza Europa
Nieco ponad czterdzieści procent kardynałów-elektorów to Europejczycy (53 kardynałów, w tym 16 Włochów). Niemal 60% stanowią przedstawiciele pozostałych kontynentów (czyli 77 kardynałów). Podczas pontyfikatu Franciszka doszło do zmiany w proporcji Europa-Świat, którą – co twardo pokazują statystyki – kierują się papieże przy nominacjach kardynalskich. Paweł VI, Jan Paweł II i Benedykt XVI utrzymywali tę proporcję jako 50% do 50%. Franciszek przesunął punkt ciężkości, redukując udział kardynałów z Europy do 40% – kosztem głównie reprezentacji włoskich hiierarchów.
Najbardziej reprezentowane państwa w tej chwili to:
| Włochy | 16 |
| Stany Zjednoczone | 10 |
| Hiszpania | 8 |
| Francja | 6 |
| Brazylia | 6 |
| Indie | 5 |
| Portugalia | 4 |
| Polska | 4 |
| Kanada | 4 |
| Niemcy | 3 |
| Argentyna | 3 |
| Tanzania | 2 |
| Szwajcaria | 2 |
| Meksyk | 2 |
| Filipiny | 2 |
| Anglia | 2 |
Tabela zawiera wszystkie kraje, z których przynajmniej dwóch kardynałów zasiada w Kolegium Kardynalskim. Łącznie, kardynałowie pochodzą z 69 państw.
Po konsystorzu
Ostatni konsystorz odbył się 30 września ubiegłego roku. Papież Franciszek kreował 21 nowych kardynałów, wśród nich Polaka, metropolitę łódzkiego, kard Grzegorza Rysia. Wśród nich kardynałów-elektorów było 18 (prawa wyborcze zachowują hierarchowie, którzy nie ukończyli 80 roku życia). Liczba kardynałów z prawem wyborczym po jesiennym konsystorzu wynosiła 137 – była najwyższa w historii. Od tamtego czasu siedmiu kardynałów utraciło prawa elektorskie:
| 80. urodziny | kardynał | kraj pochodzenia |
|---|---|---|
| 01/10/2023 | Patrick D’Rozario | Bangladesz |
| 18/11/2023 | Leonardo Sandri | Argentyna |
| 05/12/2023 | Andrew Yeom Soo-jung | Korea Południowa |
| 27/12/2023 | Jean Zerbo | Mali |
| 28/12/2023 | Juan Luis Cipriani Thorne | Peru |
| 29/01/2023 | John Olorunfemi Onaiyekan | Nigeria |
| 12/02/2024 | Pedro Ricardo Barreto Jimeno | Peru |
Najdłużej spośród nich elektorem był kard. Juan Thome z Peru, metropolita Limy, kreowany na kardynała w 2001 roku przez Jana Pawła II – prawa elektorskie posiadał 23 lata. Uczestniczył w dwóch konklawe.
Najkrócej prawa elektorskie posiadał, drugi Peruwiańczyk, metropolita Huancayo kard. Pedro Baretto, bo przez zaledwie przez pięć i pół roku. Został włączony do grona elektorów, gdy miał już ukończone 74 lata i mimo osiągnięcia wieku emerytalnego i złożonej zgodnie z prawem rezygnacji na ręce papieża, przez pięć lat pełnił funkcję metropolity. Osiemdziesiąte urodziny obchodził w ubiegły poniedziałek, 12 lutego. Tego samego dnia papież przyjął jego rezygnację z urzędu nominując jednocześnie następcę, dotychczasowego biskupa pomocniczego diecezji Huancayo, bp. Luisa Alberto Huamán Camayo.
W nadchodzących dwunastu miesiącach prawa elektorskie utraci jeszcze trzynastu kardynałów:
| 80 urodziny | kardynał | kraj pochodzenia | kto nominował |
|---|---|---|---|
| 24/02/2024 | José Luis Lacunza Maestrojuán | Panama | Franciszek |
| 08/04/2024 | Louis-Marie Ling Mangkhanekhoun | Laos | Franciszek |
| 19/04/2024 | Luis Francisco Ladaria Ferrer | Hiszpania | Franciszek |
| 08/06/2024 | Marc Ouellet | Kanada | Jan Paweł II |
| 29/06/2024 | Sean Patrick O’Malley | Stany Zjednoczone | Benedykt XVI |
| 05/08/2024 | Polycarp Pengo | Tanzania | Jan Paweł II |
| 15/09/2024 | Mauro Piacenza | Włochy | Benedykt XVI |
| 26/09/2024 | Jean-Pierre Ricard | Francja | Benedykt XVI |
| 10/10/2024 | Baltazar Enrique Porras Cardozo | Wenezuela | Franciszek |
| 24/12/2024 | Oswald Gracias | Indie | Benedykt XVI |
| 31/12/2024 | John Njue | KEnia | Benedykt XVI |
| 22/01/2025 | Christoph Schönborn | Austria | Jan Paweł II |
| 25/01/2025 | Philippe Nakellentuba Ouédraogo | Burkina Faso | Franciszek |
Wśród nich kard. Marc Ouellet, do grudnia ubiegłego roku prefekt Dykasterii ds Biskupów, kardynał-biskup, w tej chwili najstarszy spośród kardynałów biskupów z prawem udziału w konklawe. I to on w razie konieczności przeprowadzenia wyboru papieża prowadziłby je, gdyż zarówno dziekan kolegium kardynalskiego jak i wicedziekan to kardynałowie, którzy z powodu przekroczenia 80 lat nie posiadają już praw elektorskich.
Prawa elektorskie utraci również kard. Sean O’Malley, arcybiskup Bostonu, twarz walki Kościoła amerykańskiego z nadużyciami seksualnymi w Kościele, od 2018 roku przewodzący Papieskiej Komisji Ochrony Małoletnich. Prawa utraci również kard. Christoph Schonborn, arcybiskup Wiednia, powołany do grona kardynalskiego jeszcze w 1998 roku przez Jana Pawła II.
Za rok o tej porze, 13 lutego 2025 roku będzie 117 kardynałów-elektorów – oczywiście nie zakładając śmierci któregokolwiek z nich oraz pod warunkiem, że papież nie ogłosi kolejnego konsystorza. Podążając za stylem zwoływania kosystorzy przez Franciszka, nie powoła on nowych kardynałów w roku 2024.
Siła ponadosiemdziesięciolatków
Po reformie Pawła VI, który w 1970 roku wprowadził limit 80 lat dla kardynałów elektorów, z roku na rok wzrasta liczba kardynałów bez prawa elektorskiego. Graficzną wizualizację tego zjawiska pokazuje poniższy wykres:
Jeszcze w latach 90 kardynałowie bez prawa wyborczego stanowili dużo mniej niż jedną trzecią wszystkich kardynałów – było ich mniej niż 50. Pod koniec pontyfikatu Jana Pawła II ich liczba przekroczyła 50 i często stanowiła więcej niż 1/3 ogólnej liczby kardynałów. W ostatnich dwóch dekadach wzrost jest na tyle dynamiczny, że liczby elektorów i nie-elektorów zdają się powoli równoważyć: 13 lutego 2017 roku, siedem lat temu Kolegium Kardynalskie liczyło 120 kardynałów z prawem wyborczym i aż 107 bez prawa wyborczego. W ostatnich miesiącach ten rekord został pobity. Dziś jest 109 kardynałów bez prawa elektorskiego. Wśród nich jeden Polak, kard. Stanisław Dziwisz.
Jakie są przyczyny takiego stanu rzeczy? Poza tym, że dopiero teraz wybrzmiewają skutki reformy sprzed 55 lat wprowadzającej limit wieku, powody są jeszcze dwa.
☛ Średnia wieku kardynałów. Dziś wynosi ponad 88 lat (liczona w momencie śmierci) i w kolejnych dekadach wzrasta. Kardynałowie są ludźmi, którzy cieszą się długim życiem
☛ Nominacje honorowe. Od czasu reformy Pawła VI i wprowadzeniu limitu wieku dla kardynałów elektorów stało się tradycją, że papieże oprócz elektorów nominują ponadto kardynałów, którzy ukończyli już 80. rok życia. Taki wybór nie wpływa w żaden sposób na obraz kolegium elektorów. Tego zaszczytu dostępują biskupi i nierzadko księża, których papież chce uhonorować w najwyższy z możliwych sposobów. Często też tak nominowani kardynałowie są zwalniani z obowiązku przyjęcia święceń biskupich, jeśli wcześniej ich nie mieli i dlatego wśród kardynałów zdarzają się wciąż księża. Dziś kardynałów, którzy nigdy nie mieli praw wyborczych, bo kreowani zostali w wieku ponad 80 lat, jest aż 23.
Ponadto, kard. Giovanni Becciu to jedyny w Kolegium Kardynalskim purpurat, który zrzekł się w 2020 roku prawa elektorskiego na skutek postawionego mu oskarżenia o defraudacje finansowe. W grudniu 2023 watykański sąd w pierwszej instancji skazał go na sześć i pół roku więzienia.
