“Fiducia supplicans”. Czy można błogosławić grzech?

Dykasteria Nauki Wiary opublikowała wczoraj zatwierdzoną przez papieża deklarację „Fiducia supplicans”. Jest to de facto rozszerzenie dokumentu Responsum ad dubium, który powstał 22 lutego 2021 roku, jako odpowiedź na dubia kapłanów dotyczące adhortacji apostolskiej Amoris Laetitia.

O czym jest i dlaczego powstała deklaracja “Fiducia supplicans”? Czy to akceptacja dla związków nieregularnych, również związków osób tej samej płci? Czy też medialna interpretacja dokumentu znów nie oddała jego istoty?

Błogosławieństwo w sakramencie małżeństwa

Pierwszy punkt dokumentu jest przypomnieniem katolickiej nauki dotyczącej sakramentu małżeństwa jako „wyłącznego, trwałego i nierozerwalnego związku mężczyzny i kobiety, z natury otwartego na zrodzenie potomstwa”. I tu po raz pierwszy pojawia się stwierdzenie że „niedopuszczalne są jakiekolwiek obrzędy i modlitwy, które mogą powodować pomieszanie tego, co stanowi małżeństwo, a co nim nie jest”.  Tylko w kontekście małżeństwa (rozumianego jako sakramentalny związek mężczyzny i kobiety), stosunki seksualne „znajdują swój naturalny i w pełni ludzki sens”.

Już zatem na samym początku deklaracji zostaje jasno podkreślone, że nie ma możliwości zrównywania, a nawet upodabniania związków niesakramentalnych (w tym jednopłciowych) z małżeństwem. Dokument podkreśla szczególną rolę małżeństwa w planie Bożym.

Stąd też „Kościół ma prawo i obowiązek unikać wszelkiego rodzaju obrzędów, które mogłyby zaprzeczyć tej wierze lub prowadzić do jakichkolwiek nieporozumień”. Akapit kończy się jasną deklaracją: „Kościół nie ma władzy udzielania błogosławieństw związkom osób tej samej płci”.

Znaczenie różnych błogosławieństw

Drugi punkt jest dość obszerny, dokonywana jest w nim teologiczna analiza słowa „błogosławieństwo”. Wyraźnie widać, że autorom deklaracji chodziło o jasne sprecyzowanie terminologii, która może stać się (i niestety w przestrzeni medialnej stała się), źródłem nieporozumień. 

Błogosławieństwo jest jednym z najbardziej popularnych sakramentaliów, które mają prowadzić nas do „uchwycenia obecności Boga we wszystkich wydarzeniach życia”.  Dokonane jest tu ważne rozróżnienie między błogosławieństwem liturgicznym a gestem duszpasterskim.

„Z liturgicznego punktu widzenia błogosławieństwo wymaga, aby to, co błogosławione, było zgodne z wolą Bożą wyrażoną w nauczaniu Kościoła”.  Błogosławieństwo liturgiczne, jest  udzielane na mocy wiary i ma na celu chwałę Bożą oraz pożytek duchowy ludu Bożego. 

Dykasteria Nauki wiary przypomina, że „gdy w określonym obrzędzie liturgicznym pojawia się wezwanie do błogosławieństwa niektórych relacji międzyludzkich, konieczne jest, aby to co zostaje pobłogosławione, było w stanie odpowiedzieć na plany Boże (…) z tego powodu, biorąc pod uwagę, że Kościół zawsze uważał, za moralnie dopuszczalne jedynie te stosunki płciowe, które są doświadczane w małżeństwie, nie ma On władzy udzielania błogosławieństwa liturgicznego, gdy może stać się to formą moralnej legitymacji związku który nie jest małżeństwem, lub pozamałżeńskich praktyk seksualnych.

Drugą, pozaliturgiczną, formą błogosławieństwa, jest gest duszpasterski, wykonywany przez kapłana nad osobą która o niego prosi. Dokument cytuje słowa papieża Franciszka, który przypomina, że „prosząc o błogosławieństwo, wyrażasz prośbę do Boga, by pomógł nam lepiej żyć”. „Z duszpasterskiego punktu widzenia, błogosławieństwa należy rozumieć jako akt pobożności człowieka”, który z pokorą prosi kapłana by go udzielił. 

Ważne jest aby osoby, które proszą o błogosławieństwo „nie wyrażały błędnej koncepcji małżeństwa”. Osoba która prosi o błogosławieństwo musi być zatem świadoma, że nie jest to w żadnym stopniu błogosławienie grzechu ale osoby.

Z tych rozważań, jasno wynika, że błogosławieństwo ma być pewnego rodzaju środkiem naprawczym, który pomaga ludziom w walce ze swoimi słabościami i grzechem. Gdy osoba prosząca o błogosławieństwo jest świadoma tych ograniczeń kapłan może udzielić takiego błogosławieństwa.

W tym kontekście pojawia się ważne stwierdzenie, że „roztropność i mądrość duszpasterska mogą sprawić, że unikając poważnych form zgorszenia lub zamęt wśród wiernych, wyświęcony szafarz łączy się z modlitwą tych osób, które żyją w związku, którego w żaden sposób nie można porównać do małżeństwa, pragną zawierzyć się Panu i Jego miłosierdziu, wzywać Jego pomocy, być prowadzeni do lepszego zrozumienia Jego planu miłości i prawdy.”  Wynika stąd, że modlitwa kapłana ma być pomocą, dla ludzi, żyjących w grzechu, by potrafili wejść na drogę miłości i prawdy. 

Błogosławieństwo par znajdujących się w nieregularnej sytuacji

Ostatni punkt dotyczy możliwości udzielania błogosławieństwa parom jednopłciowym lub żyjącym w innych związkach niesakramentalnych. Na samym początku tego akapitu, po raz  kolejny wykluczone są możliwości udzielania błogosławieństwa liturgicznego parom tej samej płci lub żyjących w związkach niesakramentalnych.  

Dokument rozróżnia dwa rodzaje błogosławieństwa:

☛ wznoszące które uświęca człowieka (jak w sakramencie małżeństwa), celem takiego błogosławieństwa jest przybliżenie człowieka do Boga.

☛ zstępujące, które ma być łaską jakiej Bóg przez błogosławieństwo udziela człowiekowi, pewnego rodzaju pomocą w walce duchowej.

W tym kontekście błogosławieństwo par jednopłciowych nie może być błogosławieństwem wznoszącym, ale zstępującym. A więc celem takiego błogosławieństwa nie jest legitymizacja grzesznego związku, ale prośba do Boga o pomoc, by ludzie ci mieli siłę wejść na drogę prawdy. 

W takim kontekście uzasadnione jest duszpasterskie towarzyszenie osobom które, żyją w związkach niesakramentalnych, aby ich również doprowadzić do spotkania z Bogiem. „Łaska Boża bowiem działa w życiu tych, którzy nie podają się za sprawiedliwych, ale pokornie uznają się za grzeszników”.

Podsumowując, dokument wyklucza możliwość udzielania błogosławieństwa liturgicznego lub nawet tylko podobnego, związkom niesakramentalnym. Natomiast duszpasterzom poleca, aby nie odrzucać takich osób, które wierzą, a jednocześnie są świadome swojej grzesznej sytuacji, ale towarzyszyć im na drodze nawrócenia. Błogosławieństwo jako gest duszpasterski jest formą modlitwy wstawienniczej, z prośbą do Boga, by dał ludziom siłę do zmiany życia i nawrócenia. 

Ks. Marcin Januszkiewicz – kapłan diecezji świdnickiej. Odbył studia magisterskie na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu. Otrzymał magisterium z teologii biblijnej na podstawie pracy: Jezus Chrystus jako Ofiara Nowego Przymierza w świetle listu do Hebrajczyków. W 2010 roku przyjął święcenia kapłańskie. Od 2015 roku jest doktorantem w Instytucie Egzegezy Starego Testamentu Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. Obecnie zajmuje się analizą przekładu Starego Testamentu dokonaną przez Izaaka Cylkowa.